Flank EditorÖncelikle espor nedir?
Espor kelimesinin kökeni aslında elektronik spora dayanıyor. Espor, oyuncuların veya takımların ödül kazanmak veya şampiyonluk ünvanı elde etmek için organize bir biçimde (turnuva veya lig) rekabet ettikleri bir spor türüdür. Günümüzde esporda rekabetin en yüksek olduğu oyunlar arasında MOBA (Multiplayer Online Battle Arena), RTS (Real-time Strategy), dövüş oyunları ve FPS (First Person Shooter) oyunları yer alıyor.
Esporun Tarihi
1972
Her şey aslında 1972 Ekim‘inde başladı. Stanford Yapay Zeka Laboratuarı’nda 24 öğrenci “Spacewar” isimli oyunu oynayarak kayıtlara geçen ilk espor müsabakasına imza attılar. Kazanan, şimdilerde bile isteyebileceğiniz Rolling Stone dergisinin bir yıllık aboneliğini alma şansını yakaladı. Ayrıca etkinlikle ilgili tüm masraflar Rolling Stone tarafından karşılanmıştı ve bu turnuva medyada yer alan ilk espor turnuvası olarak kayıtlara geçti.
1980
Tarihler 1980’i gösterdiğinde ilk kez büyük çaplı ve çok oyunculu bir espor etkinliği düzenlendi. O zamanların en popüler oyunu olan “Space Invaders”ın oynandığı etkinliği Atari düzenledi. 10.000‘den fazla oyuncunun katıldığı bu turnuvada sadece bir kazanan vardı. Space Invaders ve Atari etkinliğiyle beraber yeni bir sporun doğduğunu söyleyebiliriz.
1981
Sadece bir yıl sonra Walter Aldo Day Jr. tarafından geliştirilen Twin Galaxies ile amaç video oyunlarına teşvik etmek ve video oyun kayıtlarını o zamanın medyası aracılığıyla duyurmaktı. Bu medyalar arasında Guinness Dünya Rekorları kitabı da vardı.
1990’lar
19 yıl sonra yepyeni bir oyun türü doğdu. “First Person Shooter” türünün ilk örneği kabul edilen Quake, ilk espor oyunlarından biri olarak kabul edilir. Bu alanda ilk düzenlenen turnuva 1997’deydi ve Red Annihilation kazanana Ferrari hediye etti. Bu büyük turnuvadan sonra ilk oyun ligi CPL (Cyberathlete Profesyonel Ligi) kuruldu ve CPL bir sonraki yıl $15.000 ödüllü bir turnuva düzenledi.
Bu dönemde birçok sporcu “First Person Shoooter” oyuncusuydu. FPS oyunları hem oyunculara hem de izleyicilere çok fazla aksiyon sunuyordu. Bu oyunlarda ana odak noktası refleksler, tepkiler ve genel olarak odaklanmaktı. Ancak bugün halen oynanan RTS oyun türünün geçmişi bu zamanlara dayanıyor. Starcraft: Brood War, oyuncuların reflekslerden ve tepkilerden başka becerilere sahip olması gereken ilk gerçek zamanlı strateji oyunuydu. Gerçek zamanlı strateji oyunları, tüm zamanların en yüksek strateji gerektiren oyunları olarak kabul edilir. RTS’yi satrançla bile kıyaslayabilirsiniz.
90’lı yıllarda Nintendo, Amerika Birleşik Devletleri‘nde Dünya Şampiyonası düzenledi ve yarışma ABD‘nin her tarafına yayıldı. Yarışmanın finalleri Kaliforniya‘da Hollywood‘da Universal Studio‘da yapıldı.
2000
Y2K yılı espor için oldukça önemli bir yıldı. “Electronic Sports World Cup” ve “World Cyber Games” gibi iki büyük organizasyonun kurulması bu yıla rastlar. WCG uluslararası bir organizasyondu ve tüm dünyada yarışmalar düzenlediler. Çin, Güney Kore, Singapur, İtalya ve ABD’li oyunculara, kendi ülkelerinde turnuvalara katılma ve büyük ödüller kazanma fırsatı sundular. 78 ülkede gerçekleştirilen WCG etkinliklerinde 800.000‘in üzerinde katılımcı yarıştı.
ESWC organizasyonu oyun sektörünü oldukça ciddiye alınan bir organizasyondu. Turnuvalara katılan oyunculara gerçek birer atlet gibi davranılması ve oynadıkları oyunların da geleneksel sporlara verilen ciddiyetin ve önemin verilmesi için büyük çaba harcadılar. ESCW bugüne kadar birçok etkinlik düzenledi ve 12 yıl boyunca 2.000.000$ fazla para ödülü dağıttılar. ESWC tarafından düzenlenen turnuvalarda şu ana kadar 500.000‘in üzerinde insan seyirci olarak yer aldı.
2002
2002‘de başka bir büyük oyun organizasyonu olan MLG (Major League Gaming) doğdu. Bu organizasyon diğerlerinden farklı olarak sadece bir oyun türüne odaklanmadı ve birçok farklı ülkede birçok farklı oyun türünün turnuvalarını düzenledi. Ancak yine de en çekici oyunlar birinci şahıs nişancı ve gerçek zamanlı strateji oyunlarıydı. MLG ayrıca $200.000 daha büyük ödül havuzları sundu ve bu miktarlar herkesin bu sektöre olan ilgisini gitgide arttırmaya başladı. MLG, bugün hala aktif olan yayın sitesi MLG.tv‘ye sahibi ve MLG’nin ayrıca kendine has puanlara dayalı bir sıralama sistemi bulunuyor. MLG Pro Circuit etkinlikleri bugüne kadar 10 milyondan fazla katılımcıyı ağırladı.
2006
2006’da ilk büyük oyun turnuvası, Kuzey Amerika‘da televizyonda canlı olarak yayınlandı. Oynanan oyunun ismi HALO 2’ idi ancak seyirci bu oyuna o kadar da ilgi göstermemişti. Kayda değer bir izleyici turnuvayı yerinde canlı olarak izlememişti ve bu da espor fanatiklerini o zamanlar hayal kırıklığına uğratmıştı.
2006 – 2014
Dönemin öne çıkan gelişmelerinden biri olarak Dreamhack’in doğuşunu söyleyebiliriz. Dreamhack 2010’da 20GB LAN ağında bir turnuvaya ev sahipliği yapan ilk organizasyon olarak biliniyor. Dreamhack düzenlediği takım tabanlı oyunları, bire bir oyunları, yarış oyunları, strateji oyunları ve dövüş oyunları içeren etkinlikleri ile tanınıyor.
GSL (Global Starcraft 2 League), bu dönem için yine bahsedilmeye değer bir başka lig. Bu lig, Güney Kore’den doğmuş en büyük ve en popüler StarCraft liglerinden biri olarak kabul ediliyor. Güney Kore, strateji oyunlarının espor oyuncuları arasında en popüler olduğu ülke olarak karşımıza çıkıyor. Twitch‘teki GSL kanalı 17 milyondan fazla izleyiciye sahip ve Starcraft 2, 2010‘dan bu yana piyasadaki bir numaralı RTS oyunu olarak kabul ediliyor.
Ve yıllar 2010’u gösterdiğinde bugün de ülkemizde en yaygın olarak oynanan League of Legends (LoL)’un oyun türü olan MOBA doğdu. MOBA, zafer için savaşan iki ekibin bulunduğu Multiplayer Online Battle Arena‘yı anlamına geliyor. En popüler MOBA oyunu ilk başlarda DOTA 2‘idi. DOTA 2, Warcraft 3 için DOTA modundan alınmış bir oyundur. Bugün, DOTA 2, espordaki en başarılı oyunlardan biridir. DOTA 2 etkinlikleri milyonlarca insan tarafından izleniyor ve çok büyük miktarlardaki ödüller kazananlara ve diğer katılımcılara veriliyor.
MOBA oyunları gerçek zamanlı strateji oyunları olarak kabul edilir ancak MOBA‘da tüm birimleri değil, yalnızca bir kahramanı kontrol ediyorsunuz. MOBA, espor oyunları arasında son derece popüler olan biri oyun türü. DOTA 2’nin ardından 2009’da Riot Games tarafından geliştirilen LoL doğdu ve artık günümüzde DOTA 2‘den daha popüler bir oyun durumda. Mekanik olarak benzerlikler gösteren bu iki oyun arasındaki tek fark içerikte ve tabii ki stratejide. Aslında amaç aynı. Düşman ekibini, ekibinizle birlikte çalışarak yenmek zorundasınız. LoL, 2011’de tüm dünyada 11 milyondan fazla insanın izlediği ilk Dreamhack turnuvasını düzenledi. 2013 yılında LoL çok büyük bir başarıya ulaştı ve majör bir spor müsabakası olarak kabul edildi. Bu nedenle ABD hükümeti, LoL Pro oyuncularını profesyonel birer atlet olarak görüyor ve çalışma vizesi veriyor.
2015
7 Ocak 2015 tarihinde espor 2.derece Olimpiyat Sporları kategorisine girdi. Güney Koreli bir oyun birliği olan KeSPA sayesinde önümüzdeki günlerde Olimpiyat etkinliklerine yönelik gelişmelerle karşılaşabiliriz. KeSPA, 2000 yılında doğmuş bir oyun derneğidir ve bu derneğin temel amacı profesyonel oyuncuları bir araya getirmektir.
2018
2018’de MOBA oyunlarının hala çok popüler olduğunu ve turnuvalarda büyük ödüller dağıtıldığını ve aynı zamanda büyük kitlelere ulaşıldığını görüyoruz. 2018 ile beraber oyun ve espor dünyasına yeni bir soluk getiren “Battle Royale” oyun türü karşımıza çıkıyor. Bu oyunlardan en öne çıkanları PUBG ve Fortnite. Bu oyun türünde amaç en basit haliyle hayatta kalan son kişi olmak. Ancak Battle Royale oyunlarının daha şimdiden espor ve oyun sektöründe pastadan çok önemli bir payı kaptıklarını görüyoruz.
MOBA‘da ne gibi gelişmeler yaşanacağı herkeste merak konusu. Bunu hep beraber izleyerek göreceğiz. Ancak, MOBA oyunları doğduğunda nasıl RTS oyunları bir miktar ivme kaybettiyse aynısının Battle Royale oyunlarından dolayı MOBA oyunlarının başına gelmesi oldukça muhtemel.
Karşımıza çıkan son akımın da yine bir Battle Royale oyunu olan Fortnite olduğunu söyleyebiliriz. Daha şimdiden milyonlarca oyuncuya ulaşan Fortnite oyunun yapımcısı Epic Games 2018’de 3 milyar dolar gelir elde ettiklerini duyurdu ve daha da ilginci bu oyunu oynamak için para vermenize gerek yok.
Espor ve oyun sektöründe daha dilimize çok uçuklatacak gelişme olacağı oldukça aşikar. Bu sadece buz dağının sadece görünen kısmı. Önümüzdeki günlerde neler yaşanacak hep beraber göreceğiz.
Yiğit Uludağ
